نقد و بررسی
یونولیت ، آکاسیف، استایروفوم، پلاستوفوم، پلی استایرن انبساطی یا آکاسیو و تفاوت های آنها
یونولیت ساختمانی، آکاسیف، استایروفوم، پلاستوفوم، پلی استایرن انبساطی یا آکاسیو به نوعی واژه های مترادف هم هستند و شاید تفاوت های بسیار کوچکی با هم داشته باشند.
مجله بازار سفید در این مقاله به معرفی کامل یونولیت و بخصوص بررسی و مقایسه قیمت، کاربردها و سایر خواص یونولیت ساختمانی و مشتقات آن می پردازد.
یونولیت ساختمانی
یونولیت ماده ای پلیمری سفید سفید رنگ است که عایق رطوبت و حرارت و همچنین عایق صدا می باشد. این ماده در کارخانه های پتروشیمی تهیه می گردد و با وزن حجمی بسیار کم (1.04 تا 1.09 گرم بر سانتیمتر مکعب) و دانه بندی های ریز و درشت، به صورت گرانول، ورق و بلوک در اندازه ها و ضخامت های گوناگون موجود است. برش دادن آن نیز با دستگاه های برش توسط سیم داغ به راحتی انجام می شود.
در اکثر کشورهای آمریکا شمالی یونولیت ساختمانی یا همان یونولیت سقفی با نام استایروفوم (Styrofoam) شناخته می‌شود. این محصول در ایران بنام پلاستو فوم، یونولیت و آکاسیف شناخته می‌شود که در واقع نام اصلی آن پلی‌استایرن انبساطی (Expanded Polystyrene) یا EPS است. یونولیت سقفی ماده ای سبک و متخلخل و عمداً سفید رنگی است که در بسته بندی و نیز عایق کاری ساختمان کاربرد دارد و به آن فیبر سفید نیز گفته می شود. اما در واقع یونولیت در ساختمان عایق رطوبت و صدا و دما است که از فرایندهای پتروشیمی بصورت پلیمر تهیه می‌شود. پلی استایرن در سال 1839 توسط ادوارد سیمون کشف شد. و در سال 1959 بوسیله شرکت کوپر پلی استایرن انبساطی تولید و به بازار عرضه شد.
یونولیت و کاربردهای آن در ساختمان و سایر صنایع
یونولیت ساختمانی بطور کلی برای عایق‌کاری، ساخت لوازم عایق حرارتی و بسته‌بندی ابزارالات حساس الکترونیکی و مکانیکی، الکتریکی، ساخت یخ دان جهت حمل دارو یا فرآورده های خونی و انتقال محصولات دریایی استفاده می گردد.
یونولیت و استایروفوم در صنعت ساختمان در اندازه های مختلف و استاندار به عنوان بلوک های سقفی بطور گسترده ای و با قیمت های مختلف براساس تراکم یونولیت استفاده می شود که جایگزین سفال سقفی شده اند. امروزه بلوکهای EPS در پروژه های انبوه سازی ساختمان با بلوکهای سفالی و سیمانی در سقف ها و دیوارها به خوبی جایگزین شده است که از نظر قیمت بسیار مقرون یه صرفه می باشد. قیمت یونولیت ساختمانی در بازار بسته به تراکم، دانسیته و کیفیت ساخت می تواند متفاوت باشد.
یونولیت ساختمانی جاذب صوتی بهتری نسبت به بتن است و عایق صوت برتری محسوب نمی‌شود و به همین دلیل یونولیت به تنهایی تاثیری در افت صوت ندارد. تنها در صورتی که بین دیوار دو جداره، یونولیت به کار رود، افت صوتی افزایش می‌یابد. قیمت یونولیت ساختمانی به تنهایی بسیار کمتر از مجموع قیمت آجر سفالی و قیمت عایق صوتی یا حرارنی مورد استفاده می باشد. به همین دلیل از آنجایی که عایق‌های حرارتی به تنهایی عایق صوت نیستند و در صورتی که داخل سیستم قرار بگیرند، می‌توانند صرفاً موجب کاهش صوت شوند، با ستفاده از یونولیت در ساختمان می توان با حذف عایق های حرارتی و صوتی جداگانه، قیمت کلی ساخت کاهش می یابدو البته باید توجه داشت که کیفیت یونولیت مورد استفاده به شدت بر نتیجه تاثیرگذار خواهد بود
یونولیت همچنین در سردخانه‌ها، شرکت های تولید کننده شیلات و محصولات دریایی با هدف حمل فرآورده هایی نظیر ماهی و میگو استفاده می شود. در استودیوهای صدا برداری برای ایزولاسیون صدا در فضاهایی که آلودگی‌های بالای صوتی دارند و همچنین ساخت تابلوهای تبلیغاتی موقت، ماکت و طراحی دکوراسیون‌ها در صنعت ساختمان استفاده می‌شود. از دیگر موارد مصرف این محصول در صنایع بسته بندی کالا و اسباب منزل مانند مبلمان، تشک و پشتی می باشد.
یونولیت مورد استفاده در صنعت ساختمان و ماده اولیه آن
ماده اولیه تشکیل دهنده یونولیت، استایرن می باشد که در فرآیندهای پتروشیمی بدست می‌آید. پلی‌استایرن یا بطور اختصاری EPS ماده اولیه تولید یونولیت سقفی یا همان یونولیت ساختمانی می‌باشد.
خواص یونولیت ساختمانی
یونولیت عایق خوبی برای صدا، گرما و رطوبت در ساختمان می باشد:
- یونولیت های معمولی مورد استفاده در صنعت ساختمان به ضخامت 10 سانتیمتر در برابر عبود امواج صوتی تا فرکانس حدود 42 دسی‌بل مقاوم هستند.
- یونولیت معمولی ساختمانی به ضخامت 10 سانتیمتر همچنین در برابر انتقال حرارت تا حدود 35٪ عایق گرمایی می باشد.
امکان بازیافت یونولیت ساختمانی
در تخریب ساختمان عملاً امکان بازیافت یونولیت تا به حال وجود نداشته چراکه پلی استیرن بازیافت شده به صورت بالقوه دارای آلودگی است. اما Ashton Cofer، یک مخترع جوان آلمانی توانست یونولیت را به محصولی مفید تبدیل کند. او موفق شد یونولیت را به کربن فعال Carbon Active تبدیل کند که در بسیاری از فیلترهای آب امروزی و صدها کاربرد دیگر در صنایع فیلتراسیون استفاده می‌شود.
یونولیت سقفی یا پلاستوفوم
یونولیت یا عایق پلی استیرن، در بازار ایران با نام تجاری پلاستوفوم شناخته می شود و این محصول توسط شرکت های مختلفی با کیفیت های استاندارد و تایید شده در بازار سفید مصالح ساختمانی بصورت آنلاین عرضه می شود. این محصول با انبساط دانه های پلی استیرن یا همان EPS طی مراحل مختلفی بدست می آید که محصول آن، یک عایق کاملا صوتی، حرارتی و نیز سرمایشی بوده و بسیار موثر و مقرون بصرفه تر از سفال سقفی برای استفاده در ساخت و ساز و ساختمان های مسکونی و تجاری استفاده می گردد.
خواص و ویژگیهای پلاستوفوم یا یونولیت
- عدم قابلیت اشتعال
- سبک سازی ساختمان
قیمت یونولیت ممکن است در مقایسه با قیمت تیغه سفال پارامتر مهمی بنظر برسد اما سبک کردن ساختمان تا میزان 200 کیلوگرم در هر مترمربع، چرا که هر مترمربع بلوک یونولیتی (پلاستوفوم) در حدود 3 کیلو وزن دارد و این در حالیست که هر مترمربع بلوک ساخته شده از سیمانی 180 کیلوگرم و هر متر مربع بلوک سفال 120 کیلوگرم وزن دارند؛
- قابلیت برش آسان
- راحتی و سرعت در اجرا و عملیات نصب
- کاسته شدن ضخامت کف سازی طبقات تا حداکثر 5 سانتی متر به دلیل امکان عبور تاسیسات از درون بلوک یونولیتی؛
- افزوده شدن مقاومت ساختمان و سبک سازی بارهای مرده؛
- تسهیل در گچکاری و اندود خاک و صرفه جویی مواد مصرفی تا میزان 15% در سازه ( با وجود شیارهای ایجاد شده در قسمت زیر یا همان پی سی پدیا، قابلیت بلوک پلاستوفوم برای چسبندگی بهتر با گچ و خاک افزایش می یابد.
- دوام بالا و ایمنی بالاتر در زمان وقوع زلزله بدلیل نوع دانسیته مناسب و نحوه دانه بندی بلوک یونولیتی و خاصیت ارتجاعی در برابر ارتعاشات زلزله
- صرفه اقتصادی به جهت کاهش مصرف میلگرد و آهن آلات در حدود 20% و نیز صرفه جویی در مصرف تیرچه های بتنی تا فاصله محورهای 60 سانتیمتر در سقف ساختمان
- عایق بسیار مناسب صدا، حرارت و نفوذناپذیر دربرابر رطوبت و برودت
- کم کردن هزینه قالب بندی سقف در زمان اجرا
- بی خطر برای کارگران هنگام انتقال به طبقات ساختمان
- نداشتن ضایعات قابل توجه و انباشته نشدن نخاله های ساختمانی
- کاهش 15 درصدی بتن مصرفی بر روی سقف
- عدم قابلیت نفوذ برای لانه سازی حشره ها و جانوران موذی بدلیل پر بودن داخل پلاستوفوم.
قیمت مناسب یونولیت و خصوصیاتی که در بالا گفته شد باعث بکارگیری وسیع و رو به افزایش بلوکهای EPS به عنوان یکی از مصالح ساختمانی بهینه به جای مواردی همچون آجر و سفال و بلوک سیمانی در ساخت ساختمان ها شده اند.
پلاستوفوم مورد حمایت وزارت مسکن و شهرسازی، مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن و سازمان بهینه سازی مصرف سوخت می باشد.
همچنین بلوکهای سقفی EPS مورد تایید سازمان آتش نشانی هستند.
پلی استایرن انبساطی ( یونولیت)
این نوع پلی استیرن با نام اختصاری Expanded polystyrene) EPS) نوعی پلیمر سفید رنگ که به آنها یک عامل فوم کننده اضافه شده است. که در ایران با نام یونولیت شناخته می شود.
موارد مصرف
برای تولید بلوکهای پلاستوفوم سقفی به منظور استفاده به عنوان عایق صوتی و حرارتی در ساختمان‌ها و مکان‌های مختلف.
عایق برودتی در سردخانه‌ها و یخچالهای صنعتی.
ساخت انواع فوم‌های بسته بندی و انواع یخدان و ترموس.
ویژگیهای بلوک سبک پلاستوفوم سقفی EPS
تولید بلوکهای پلاستوفوم سقفی
بلوک سقفی جدید از مواد پلی استایرن انبساطی ساخته شده و بهترین جایگزین بلوکهای سیمانی و سفالی می باشد .
ویژگیهای بلوک سبک پلاستوفوم سقفی EPS
- سبکی
- سرعت و سهولت در اجرای سقف
- پایدار در مقابل زلزله : به دلیل کاستن بار مرده در مقابل زلزله پایدارری بیشتری دارد و در هنگام زلزله خرد نمی‌شود .
- صرفه جوئی در گچ و خاک : برای اولین بار شیارهائی در سمت تحتانی بلوک مذکور ایجاد شده و در قسمت زیر سقف قرار می گیرد .
- صرفه جوئی در آهن آلات : در هر متر مربع 22% کاهش می یابد .
- ضربه پذیر
- حمل و نقل سریع و آسان
- کاهش 15 تن وزن در هر 100 متر مربع
- سرعت زیاد در اجرا و کاهش هزینه های دستمزد
- صرفه جوئی در تیر های بتنی سقف می شود به طوری که می توان فاصله محور تیرچه بتنی را از 50 سانت به حداقل 60 سانت تغییر داد
گریدهای مختلف پلی استایرن انبساطی
گریدهای یونولیت (EPS) معمولاً بر اساس اندازه ذرات و نوع پوشش سطح آنها انجام می‌شود. البته گریدهای خاصی از آن نظیر کندسوز شده (F) و آنتی استاتیک نیز وجود دارد.
معایب کاربرد یونولیت در ساختمان سازی
این بلوک ها، در برابر آتش به راحتی حجم خود را از دست می دهند و تنها اشکال این بلوک ها، کمی مقاومت در برابر حرارت و شعله وری است. در صورتی که از جنس مرغوب این بلوک ها در ساختمان سازی استفاده شود ، در برابر آتش مقاوم تر خواهند بود.
یونولیت و الزامات ایمنی در برابر آتش
تولید کنندگان یونولیت موظف می باشند مدارک لازم دال بر استفاده از مواد اولیه از نوع کندسوز شده برای تولید بلوک یونولیتی را تهیه نمایند. چراکه تنها استفاده از نوع کند سوز شده بلوک یونولیت مجاز است و استفاده از انواع غیرکند سوز یونولیت در ساختمان های مسکونی و تجاری ممنوع می باشد.
مواد اولیه مورد استفاده در تولید یونولیت سقفی (پودر پلی استایرن منبسط شده محصول کارخانجات پتروشیمی) باید از نوع کندسوز باشد. در این زمینه باید مدارک فنی معتبر از کارخانه فروشنده مواد اولیه دریافت شود. مدارک فوق باید مقاومت ماده اولیه در برابر آتش را، بر اساس استانداردهای معتبر بین المللی حوزه صنعت ساختمان نشان دهد.
برای حفاظت از بلوک های یونولیتی و جلوگیری از برخورد مستقیم هرگونه حریق احتمالی با آن ها، لازم است زیر سقف ساختمان به وسیله پوشش مناسب محافظت شود. این پوشش باید به تیرها و تیرچه ها متصل و مهار گردد. اتصال مستقیم به بلوک پلی استایرن (مانند گچ کاری مستقیم بر روی بلوک بدون استفاده از اتصالات مکانیکی) به تنهایی مجاز نیست.
از آن جایی که دیوارهای بین واحدهای مستقل (دیوار بین آپارتمان های مسکونی یا واحدهای تجاری، اداری مستقل و غیره) در هر ساختمان باید دارای مقاومت در برابر آتش باشند، این دیوارها باید از لایه بلوک های پلی استایرن عبور کرده و تا زیر سقف سازه ای (یعنی زیر تیرچه یا بتن ) امتداد داشته باشند یا به طور مناسب از مصالح ضد حریق استفاده شود، به گونه ای که بلوک های پلی استایرن در این قسمت بین دو فضای مجاور پیوستگی نداشته باشند و از گسترش هر گونه حریق احتمالی بین دو فضایی که به وسیله دیوار مقاوم در برابر آتش از یکدیگر جدا شده اند، جلوگیری گردد.
بلوک های یونولیت در محل کارگاه ساختمانی، دور از هر گونه مواد قابل اشتعال نگهداری شوند. محل نگهداری باید طوری باشد که از احتمال ریزش یا تماس براده های داغ یا جرقه های ناشی از جوشکاری یا هر گونه شیء داغ دیگر با بلوک ها پیشگیری شود. محل انبار اصلی بلوک ها حتی الامکان به دور از محل عملیات ساختمانی باشد تا از سرایت هر گونه شعله یا حریق احتمالی به محل انبار اصلی جلوگیری شود.
توصیه می شود که از انبار کردن یونولیت ها به حجم بیش از 60 متر مکعب اجتناب شود. در صورت نیاز به انبار کردن مقادیر بیش از 60 متر مکعب، بلوک ها به قسمت های با حجم حداکثر 60 متر مکعب تقسیم شده و بین هر دو قسمت حداقل 20 متر فاصله وجود داشته باشد.
در کارخانه های تولید یونولیت ساختمانی کلیه کارگران و کارکنان باید نسبت به عدم استفاده از هرگونه شعله و نیز عدم استعمال سیگار در محل نگهداری بلوکهای یونولیتی توجیه شوند و تابلوی استعمال دخانیات ممنوع در محل نگهداری و انبار بلوک یونولیتی نصب گردد. تعدادی کپسول آتش نشانی نیز در نزدیکی محل نگهداری بلوکهای سقفی نصب گردد.